Międzyzdroje
Facebook Projekty realizowane z funduszy zewnętrznych

Historia miejscowości - 1186 - 1850

Pierwsza wzmianka o Międzyzdrojach wiąże się z aktem darowizny księcia pomorskiego Bogusława I dla kapituły kamieńskiej z marca 1186 r. Książę nadał ziemie przylegające do Lubina wraz z lasami, łąkami, polami aż po jezioro Gardno, Wisełkę, Trzciągowo, Zalesie, Laski i Kępieńce teren ten obejmował 1/3 zachodniej części wyspy Wolin. Przez Międzyzdroje prowadził ważny szlak handlowy z wyspy Uznam do Wolina i Kamienia. Stało się to przyczyną powstania komory celnej i karczmy.

Karczma

Pierwsze wzmianki o karczmie związane są właśnie ze sporem pomiędzy księciem a biskupem kamieńskim i pochodzą a akt sądowych z 1554 r. W aktach tych pojawia się po raz pierwszy nazwa wsi o słowiańskim rodowodzie – Misdroy, Misdroige.

Karczma ta pełniła ważną funkcję handlową. Zaopatrywała podróżnych w żywność, służyła jako miejsce zebrań mieszkańców osady, była salą sądową, a także miejscem spotkań z urzędnikami księcia. Ówczesny karczmarz podlegający na mocy praw feudalnych księciu należał jednocześnie do parafii kościoła w Lubiniu. Płacił więc daniny i księciu i proboszczowi kościoła, nad którym władzę administracyjną sprawowała kapituła katedry kamieńskiej. Karczmarz otrzymał od księcia prawo warzenia piwa, połowu ryb, wypasu bydła na łąkach i miał obowiązek płacenia renty dzierżawnej, pobierania myta dla  księcia od przejeżdżających, oraz utrzymywania koni w razie potrzeby do natychmiastowej dyspozycji władcy. Prawo to obowiązywało, podobnie jak i pozostałe zależności wszystkich karczmarzy na terenie księstwa.

Niezależnie od tego władzę sądowniczą sprawowała na tym terenie kapituła katedry, pobierając daniny i podatek drogowy. Spór pomiędzy biskupem kamieńskim a księciem trwał do końca XVI wieku, zakończył się po ponad 20 latach. Książę  cofnął darowiznę w zamian ofiarowując ziemie na wschodnim brzegu Dziwny i Zalewu Szczecińskiego.

Pierwszym znanym karczmarzem w międzyzdrojskiej karczmie był Jakub Block.

W 1570 r. we wsi Międzyzdroje mieszkał karczmarz Joachim Bolz (albo Belitz)  oraz 2 samodzielnych gospodarzy – Karsten Schmidt i Paweł Tepelke ( Ciepełka?). Wraz z nimi mieszkało we wsi 4 parobków. W 1594 r. wieś zamieszkiwało 8 gospodarzy i karczmarz. Płacili oni  proboszczowi w Lubiniu daninę, która wynosiła 3 kwarty żyta i 3 kwarty owsa. Po raz ostatni karczma jest ujęta w spisie dóbr katedry na terenie wyspy Wolin w 1579 r. Później stanowiła własność księcia.

Rozwój

Rozwój wsi zmącił wybuch wojny trzydziestoletniej, która rozpoczęła się tutaj nieco później, bo w Roku 1628, ale zostawiła ogromne spustoszenie. Wieś była w tym okresie terenem permanentnych przemarszów wojsk szwedzkich i pruskich. Międzyzdroje liczyły  w tym czasie 21 mieszkańców stałych, od których była pobierana danina na potrzeby wojska w wysokości 6 lubeckich szylingów od chłopów oraz 4 szylingi od parobków, kobiet i dzieci.

W karczmie nieprzerwanie przez osiem lat gościli żołnierze. Wojska cesarskie pobudowały w pobliżu karczmy szańce, które przetrwały do końca XVII wieku. W pobliżu karczmy znajdowało się jedyne przejście z Półwyspu Przytorskiego na Wolin.

W wyniku działań wojennych Międzyzdroje znalazły się pod panowaniem szwedzkim. W 1637 roku karczmarzem słynnej karczmy oraz jednocześnie właścicielem Międzyzdrojów jest Szwed o nazwisku Krucke. Dysponował on mieszkaniem przy drodze w pobliżu wydm.

Okoliczne pola zostały zniszczone przemarszami wojsk, wymagały więc dużego nakładu pracy i nie nadawały się pod uprawę, dlatego głównym zajęciem mieszkańców stało się rybołówstwo. Zniszczeniu uległa także karczma, którą odbudował nowy właściciel Hans Schuneman w latach 1688-1697. Był on zobowiązany do płacenia państwu czynszu dzierżawy w naturze – 4 beczki plonów, 20 fur siana oraz 15 guldenów.

W końcu XVII wieku Zamieszkiwało Międzyzdroje zaledwie 15 osób. !8 czrwca 1715 roku do Międzyzdrojów przybyły wojska cesarskie generała Arnima. Przygotowano dla nich 130 łodzi, którymi oddziały przeprawiły się na wyspę Uznam gdzie zgrupowano wojska szwedzkie.

Kolejne walki i przemarsze wojsk spowodowały dalsze wyniszczenie wsi i zahamowanie akcji osiedleńczej. Po pokoju w 1720 roku po blisko 100 latach Pomorze powróciło pod panowanie pruskie. W 1776 roku w ramach akcji kolonizacyjnej dotarły do Międzyzdrojów 4 rodziny: Piotra Krugera, Carla Krugera, Ludwika Gutha i Jeremiasza Lipperta. Płacili oni po 5 talarów podatku gruntowego.

Zagospodarowanie przez nich ziemi w Międzyzdrojach nie należało do zadań łatwych. Pola zostały zniszczone walkami prowadzonymi praktycznie przez cały XVII wiek, w wieku XVII pola były systematycznie zasypywane piaskami z wydm. Północna droga handlowa do Świnoujścia została w 1778 roku całkowicie zasypana i tym samym stała się nieprzejezdna. Zaczął się kształtować nowy szlak komunikacyjny  z dala od wydm na południe od Międzyzdrojów, w rejonie Lubiewa, przecinał go trakt handlowy.

W Międzyzdrojach przestała istnieć stara karczma, początkowo wielokrotnie odkopywana, w 1795 roku zmieniła się w piaskowe wzgórze. W tym roku wzrosła liczba mieszkańców do 52 osób, wśród których było 28 dorosłych osób.  W 1821 r. mieszkańcy zwolnieni  z danin pańszczyźnianych, w 1832 przeprowadzono parcelację wsi. Pierwszym, który zakupił parcelę był sołtys Pust, jednocześnie właściciel nowej karczmy ora chłopi: Joachim Krause / Kruse/, Schmidt, Fromholz i wdowa Becker.

Kurort

Około 1831 r. do Międzyzdrojów przybywają pierwsi wczasowicze. W 1847 roku liczące 316 mieszkańców Międzyzdroje odwiedziło 382 letników. Sołtys Pust jest także inicjatorem budowy i właścicielem pierwszego kasyna gry.

Urządzono pierwsze obiekty kąpieliskowe na plaży. Osobno dla pań i panów. W latach późniejszych następowała systematyczna rozbudowa pomieszczeń przystosowanych do przyjęcia letników. Powstały gospoda, masarnia i sklepy. Dwa razy w tygodniu odbywa się w Centrum wsi targ, na który przywożone są przeróżne produkty spożywcze. Poszerzone zostają drogi w kierunku Wolina - obecnie Niepodległości i Świnoujścia – obecna Gryfa Pomorskiego. Powstaje także komunikacja drogą wodną. Przygotowano szereg kwater prywatnych dla około 500 gości.

Bibliografia

  1. Fragment tekstu z informatora turystycznego autor Bogdan Jakuczun
  2. Studium historyczno – urbanistyczne Małgorzata Paszkowska ( obecnie Gwiazdowska) 1989 rok, Szczecin  

Die erste Erwähnung von Międzyzdroje ist mit der vom März 1186 stammenden Schenkungsurkunde des pommerschen Herzogs Boguslaw I. für das Domkapitel Cammin verbunden. Durch Międzyzdroje verlief eine wichtige Handelsstraße von der Insel Usedom nach Wollin und Cammin. Dies war der Grund für die Errichtung einer Zollstation und eines Wirtshauses. Die erste Erwähnung des Wirtshauses stammt aus den Gerichtsur­kunden aus dem Jahre 1554. Darin er­scheint zum ersten Mal der Name eines Dorfes mit dem slawischen Ursprung -Misdroy, Misdroige.

Um 1831 kamen die ersten Urlauber in Międzyzdroje an. Im Jahr 1847 besuch­ten 382 Sommergäste die Stadt Między­zdroje, die damals 316 Einwohner hatte. Der Schultheiß Pust war auch der Initi­ator des Baus und der Eigentümer des ersten Spielkasinos. Am Strand wurden die ersten Badeanlagen, getrennt für Damen und Herren, eingerichtet. Um mehr Sommergäste aufnehmen zu kön­nen, wurde in den späteren Jahren die Infrastruktur (Gasthaus, Metzgerei, Ge­schäfte) ausgebaut oder die Straße nach Wollin und Swinemünde verbreitert. Im Jahr 1862 wurde die St.-Petrus-Kirche gebaut, die ein evangelischer Tempel war. In diesem Jahr hatte Międzyzdroje 439 Einwohner und 125 Wohnhäuser. Im Jahr 1860 errichtete der belgische Kauf­mann Arnold Lejeune an der Promena­de ein Kurhaus mit einem Komplex von drei Villen: Miramare - jetzt Aurora, Mon Bijou und Stella Maris. Daneben legte er einen Kurpark an. Die gesamte Lie­genschaft wurde 1879 von ihm durch den Gemeindevorstand zurückgekauft. Seitdem wurde dieser Komplex vom Ge­meindevorsteher verwaltet, der zugleich auch Kurdirektor war.

Im Jahre 1910 gab es in Międzyzdroje insgesamt 14 Hotels, zahlreiche Gasthäu­ser und Geschäfte sowie die Druckerei von Paul Lipski, die Werbepostkarten über die Stadt veröffentlichte. In den Jahren 1902 - ­1903 wurde die Poststelle gebaut. 1901 wurde mit dem Bau der Eisenbahnlinie Wollin-Swinemünde begonnen, die 1902 auch Międzyzdroje erreichte. Am 1. Juli 1906 wurde eine weitere 300 Meter lange Mole offiziell eröffnet, die vom Rat Bott-her finanziert wurde. 1924 wurden die getrennten Badeanlagen für Damen und Herren aufgelöst, wodurch der Strand für alle geöffnet wurde.

On the beach there were many wood­en houses - kiosks serving as seasonal ca­fes and bars. In 1927, Międzyzdroje had about 100 buildings - all-year-round facil­ities. Most of them had running hot water and telephone sets.

Am Strand gab es viele Holzhäuser - Kioske, die als saisonale Cafes und Bars dienten. Im Jahr 1927 gab es in Międzyzdroje rund 100 Gebäude, die ganzjährig nutzbar waren. Die meisten von ihnen verfügten über Warmwasser und Telefo­napparate.

Kurhaus am Park umgebaut und die zwei größten Hotels - Seeblick (jetzt Baltyk) und Victoria (jetzt Posejdon) - wurden gebaut. Damit die Touristen in den Dü­nen unkontrolliert nicht wandern konn­ten, wurde der Wanderweg entlang der Dünen verlängert, die Victoria-Prome­nade wurde um die sog. Quistorp-Pro­menade und die Rochling-Promenade verlängert. Im Jahr 1935 erreichte der touristische Verkehr sein größtes Jahres­ausmaß - das Seebad wurde von 20.000 Gästen besucht. In der Entwicklung der Stadt spielte der Stettiner Industrielle und Philanthrop Johannes Quistorp eine große Rolle. Der Ausbruch des Zweiten Weltkriegs beendete die Glanzzeit in Międzyzdroje. Am 21. September 1945 wurde in Schwerin das Abkommen über die Westgrenze Polens unterzeichnet und Międzyzdroje befand sich seitdem im Ho­heitsgebiet Polens.

Nach der Befreiung hatte Międzyzdroje der kleinste Prozentsatz der Ent­völkerung, die Stadt hatte 4000 Einwoh­ner. Die Kriegszerstörungen waren nicht groß, von den 675 Gebäuden, die hier 1939 bestanden, waren 561 bewohnbar. Die Bahnlinie wurde schwer beschädigt, wodurch Międzyzdroje zusammen mit der gesamten Insel vom Festland abge­schnitten wurde. Die Bahnlinie wurde erst 1948 wieder aufgebaut. Die Wieder­belebung der Stadt war von Anfang an mit ihrer Urlaubs — und Kurfunktion ver­bunden. Es wurde begonnen, das Dienst­leistungsnetzwerk in den bestehenden Gebäuden zu restaurieren. In den 60er Jahren wurden große Bauvorhaben um­gesetzt und eine große Anzahl von Häu­sern renoviert. Am 15. März 1960 wurde der Nationalpark Wollin mit einer Fläche von ca. 4.691 ha durch den Beschluss des Ministerratsamtes gegründet. Die 60er Jahre und Anfang der 70er Jahre waren die Zeit einer intensiven Tourismusent­wicklung.

Für die sich dynamisch entwickelnde Międzyzdroje kam jedoch eine schwie­rige Zeit, denn nach dem Beschluss des Präsidiums des Nationalen Woiwod­schaftsrates Stettin vom 23. August 1972 Nr. 110/1453/72 wurde Międzyzdroje zu einem Stadtteil von Swinemünde.

Diese Unterbrechung im Bestehen von Międzyzdroje als unabhängige admi­nistrative und wirtschaftliche Einheit verursachte einen großen Verlust für die

Entwicklung dieser Stadt. Nach vielen Jahren widersetzten sich die Einwohner dieser Situation immer stärker, weshalb ein Vertreter gewählt wurde, der berech­tigt war, sich selbstständig an staatliche Behörden und andere Einrichtungen zu wenden.

Zum Bevollmächtigten des Bürgerko­mitees der Nationalen Rettung wurde der Absolvent der Fakultät für Jura und Verwaltung an der Universität Poznari, Mag. Eugeniusz KOzierski gewählt. Der Kampf um die Unabhängigkeit von Międzyzdroje war nicht einfach, aber er­folgreich. Am 16. März 1984 wurde der Beschluss über die Gründung der Stadt und der Gemeinde Międzyzdroje und die Bestimmung ihrer Grenzen vom Nati­onalen Woiwodschaftsrat Stettin gefasst. Der Kampf um das Recht auf Wiederher­stellung der Identität der Stadt und der Gemeinde Międzyzdroje wurde beendet. Das war landesweit ein historisches Er­eignis, denn es bestand damals die Ten­denz, große Ballungsgebiete zu bilden. Die Stadt begann ihre unabhängige Exis­tenz und in den nächsten Jahren wurde daran gearbeitet, ihren früheren Glanz wiederherzustellen.

The first mention of Międzyzdroje is as­sociated with the donation act of the Pomeranian Duke Boguslaw I for the Kamieri chapter of March 1186. Though Międzyzdroje ran an important trade route from Uznam to Wolin and Kamieh. This was the reason for the creation of the customs chamber and a tavern. The first mention of the tavern comes from court files of 1554. For the first time, the narre of a village with a Slavic origin appears in such files - Misdroy, Misdroige.

Around 1831 the first vacationers arrived in Międzyzdroje. In 1847, 382 residents visited the town with 316 residents in Międzyzdroje. The village leader Pust is also the Initiator of the construction and the owner of the first casino. The beach has the first bathing facilities for ladies and gentlemen. In later years, the infra­structure was adapted to accommodate vacationers (an inn, butcher's, shops) or to expand the road towards Wolin and gwinouj§cie. In 1862, an evangelical tem­ple dedicated to Saint Peter the Apostle was built.This year Międzyzdroje had 439 inhabitants and had 125 residential hous­es. In 1860, a Belgian merchant Arnold Lejeune built a spa house on the prome­nade with a complex of three villas: Mira­mare - now Aurora, Mon Bijou and Stella Maris. He set up a spa park next to them. The entire estate was purchased by the municipality board in 1879. From that time on, the team was subordinate to the commune head, who was also the direc­tor of the spa (Kurdirektor).

In 1910, there were a total of 14 ho­tels in Międzyzdroje, numerous guest houses and shops, as well as the printing house of Paul Lipski, which published ad­vertising postcards about the city. In the years 1902-1903, a post office was built. In 1901, the construction of the Wolin - winoubcie iron railway was started, which in 1902 ran through Międzyzdroje. On July 1, 1906, a further 300-meter pier was officially opened, funded by counse­lor Botther. In 1924 separate bathing fa­cilities for women and men were closed, opening the beach for everyone.

In the years 1926-1930, the spa house

at the park was rebuilt and the two larg­est hotels - Seeblick (now Baltyk) and Vic­toria (now Posejdon) were built. In order to prevent uncontrolled tourist hikes in the dunes, the walking route along the dunes was extended, the Victoria prom­enade extended by the so-called Quistor­pa Promenade and the Rochling Prome­nade. In 1935 tourist attendance reached its hitherto largest dimension on an an­nual basis - the health resort was visited by 20 000 guests.

The Szczecin industrialist and philanthro­pist Johannes Quistorp had a huge role in the development of the city. The out­break of World War II ended the period of glamour for Międzyzdroje. On Septem­ber 21, 1945, the act of dividing the west­ern border of Poland and Międzyzdroje was signed in Schwerin on the territory of Poland.

After liberation Międzyzdroje had the smallest percentage of depopula­tion, the town had 4000 inhabitants. The destruction of war was not great, out of the 675 buildings existing here in 1939, 561 were habitable. The railway line was seriously damaged, as a result of which Międzyzdroje together with the entire Island were cut off from the mainland. The railway line was rebuilt only in 1948. Reactivation of the city was associated from the beginning with its holiday and spa function. The existing network of ser­vices in existing facilities has been reno­vated and restored. In the 1960s, major construction projects were made and a large number of houses were renovated. On March 15, 1960, by the decision of the Office of the Council of Ministers, the Wo­lin National Park was created with an area of approximately 4,691 ha. The 1960s and the beginning of the 1970s was a time of intense tourist development.

However, for the dynamically develop­ing Międzyzdroje a difficult time has corne, because under the resolution of the Board of the Provincial National Council in Szczecin of 23 August 1972 No. 110/1453/72 Międzyzdroje became a district of 5winoujkie. This break in the functioning of Międzyzdroje as an inde­pendent administrative and economic unit caused a huge loss for the city's de­velopment. After many years, the resi­dents were increasingly opposed to this situation, so a representative was chosen who had the right to act independent­ly to the state authorities and other or­gans. A graduate of the Faculty of Law and Administration at the University of Poznain, Eugeniusz Kędzierski, was elect­ed representative of the Civic Committee of National Salvation. The fight for inde­pendence of Międzyzdroje was not easy, but it was successful. On March 16, 1984, a resolution was passed by the Provincial National Council in Szczecin regarding the creation of the Town and Commune of Międzyzdroje and the establishment of boundaries. The fight for the right to restore the identity of the Town and Com­mune of Międzyzdroje has ended. lt was a historic event on the scale of the coun­try, because the tendency to create large agglomerations continued. The city be­gan its independent existence and over the next years work was undertaken to restore its former glory.


Publikacja

Monografia Międzyzdrojów